Zaal: "De Diepstratenzaal", De Wilbertdries 42, 5761 CE Bakel
De Strijd rondom De Snelle Loop. Lezing door Simon van Wetten.
Ooit, zo'n vijfhonderd jaar geleden, aan het eind van de middeleeuwen, is er lange tijd ruzie en strijd geweest rondom een waterke van amper een paar meter breed. Dat stroompje heet de Snelle Loop, ook wel de Walgraaf of de gracht genaamd, en vormde en vormt nog steeds de scheiding tussen Gemert enerzijds en Bakel, Aarle, Beek en Rixtel anderzijds. Het begon met het feit dat Gemertse koeien, paarden, schapen en ganzen maar al te graag het riviertje overstaken om het overheerlijke gras van 'die' van Aarle, Beek en Rixtel op te vreten. Dat gras was - vriend en vijand waren het erover eens - zes keer zo goed als de Gemertse sprieten. Er was weliswaar een wal in de Snelle Loop, maar de onderhoudsplichtigen, Aarle, Rixtel en Beek - verwaarloosden het onderhoud en zodoende konden de Gemertse beesten gemakkelijk oversteken. Nu was er in die dagen een schutregeling. 'Vreemd' vee werd door een schutter verzameld, naar een schutskooi gebracht en tegen de avond konden de eigenaren uit Gemert tegen een halve stuiver het schot hun dieren terughalen. Dat was al eeuwen in pais en vree zo gegaan. Totdat in 1539 'die' van Aarle, Beek en Rixtel de schutsom van de één op de andere dag verhoogden naar 7½ stuiver; vijftien keer zoveel. Dat pikten die van Gemert niet en geheel naar de mode van die tijd werd een bijna honderdjarige oorlog uitgevochten tussen de buurdorpen. Bemiddeling van Bakel noch de Raad van Brabant hielp. Scheld- en vechtpartijen, ja zelfs moord en doodslag waren het gevolg. Ook al bloedde de strijd na een eeuw enigszins dood, toch is pas in 1995 alsnog de Vrede van de Snelle Loop gesloten, op een spectaculaire wijze.
Een avond vol prachtige anekdotes, inclusief mooie beelden? Kom luisteren en kom kijken!
________________________________________
De zestiende eeuw staat voor Gemert vooral in het teken van het meest slopende en toch zeker meest slepende proces uit de dorpsgeschiedenis. Bijna een eeuw lang hield de strijd rond en om de Snelle Loop alias de Walgraaf de gemoederen bezig. Van 1539 tot en met 1630 reisden de Gemertenaren met grote regelmaat naar Brussel om aldaar, voor de Raad van Brabant, het Gemertse standpunt te verdedigen. Het feit dat de machtige Duitse Orde achter haar Commanderij Gemert stond, gaf dat Gemertse standpunt ook op voorhand meer kracht.
De tegenstanders: ‘die’ van Aarle, Beek en Rixtel.
De aanleiding: sinds mensenheugenis was het goed het goed gebruik om, wanneer het vee naar een andere gemeente overliep, dat vee te schutten. Een daartoe aangestelde schutter verzamelde de ‘vreemde’ beesten in een schutskooi. Daar konden de eigenaren hun have, tegen betaling van een halve stuiver ’t schot, weer ophalen.
In 1539 was het Gemerts vee wel erg grensoverschrijdend bezig. Dat lag aan het achterstallig onderhoud van het grensriviertje De Snelle Loop. Met name de wal midden in dat riviertje fungeerde als veekering en omdat Aarle, Beek en Rixtel de reparatie verwaarloosden, staken allerlei twee- en viervoeters naar believen de grens over. Altijd naar één van die drie dorpen, nooit vice versa. Mens en dier, vriend en vijand waren het erover eens dat het gras aan die zijde van het riviertje zes keer zo goed was. In dat jaar, van de ene op de andere dag, eisten de schutters van de drie genoemde dorpen opeens zeven en een halve stuiver ’t schot, vijftien keer de normale schutsom! Een nietig voorval in de vaart der volkeren, maar toch het begin van langdurige haat, nijd en strijd tussen de Gemertse mensen en de inwoners van de drie dorpen aan gene zijde van de Loop. Karel V bemoeide zich ermee, weliswaar via de Raad van Brabant, maar toch. Van zoon Filips II vinden we eveneens een brief in de processtukken. En om de stamboom te completeren doen ook Albert en Isabel Clara Eugenia met een prachtige oorkonde een duit in het zakje.
Als u dan weet dat Bakel de arbitersrol in deze heikele zaak kreeg toebedeeld, dan geeft dat alle reden naar deze lezing te komen!
Niet leden betalen € 2,50 entree.
